Figury Matki Boskiej

O. Rydzyk chyba podpatrzyl kult Maryji w Meksyku. Nie ma tu chyba domostwa, a nawet malego hotelu czy stacji autobusowej bez posagu chrzescijanskiej Bogini. W kosciolach podobienstwa Maryji sa przyozdobione kwiatami, swiecami i kokardami bardziej niz figury i obrazy jej syna.

Nie siedz tu za wiele

W przeciwienstwie do Chin przedsiebiorcy na zachodzie nie lubia przesiadywania gosci w swoich lokalach bez zamawiania. W Niemczech obsluga zazwyczaj napiera na dodatkowe zamowienie dajac do zrozumienia, ze np. czas na wypicie zamowionej kawy juz minal. W Stanach czy w Kanadzie mozna znalezc tablice informujace o zakazie przesiadywania.



Podobne tablice mozna nawet znalesc przed budynkami szkol.

Kandydat na senatora

Pan Hoffman wykorzystal parade z okazji Swieta Dziekczynienia do rozdania swoich ulotek wyborczych i uscisniecia reki z elektoratem. Senator-elekt nie przywidzial jednak tematu potencjalnych rozmow. Na pytanie czy woli bardziej koty czy psy, Hoffman odpowiedzial, ze oba lubi po rowno i dodal “Nie mozna faworyzowac jednego dziecka ponad drugie, trzeba kazde kochac jednakowo”. Wyszlo wiec na to, ze Hoffman stawia dwa psy i dwa koty na rowni ze swoim dwuletnim synem. Lecz to syn towarzyszyl mu w obchodzie, a czworonogi zostaly w domu. Brak inteligencji, poprawnosc polityczna czy zwykla obawa, ze jego zamilowania do zwierzat moze wplynac negatywnie na ilosc glosow.

Czarny piatek

Robienie zakupow to narodowy sport Amerykanow. Dla niektorych to takze nalog i probuja z nim walczyc. Rewerent Bill zalozyl w tym celu ugrupowanie “Church of Life after Shopping”.

Niemniej jednak dzisiaj tzw. czarny piatek (Black Friday) i kto ma jeszcze sily po wczorajszym indyku spieszy na wyprzedaz.

Indyk

Jednym z przywilejow zycia na pograniczu dwoch kultur jest swietowanie roznorakich swiat w calej ich autentycznosci. Do takich swiat nalezy amerykanskie Swieto Dziekczynienia, ktore dla wszystkich Amerykanow, tych ktorych pradziadki przybyly do Ameryki i tych, ktorych zagle same tu przywiodly, ma ten sam wymiar, rok zycia (na emigracji) byl udany i jest co swietowac.

Dwujezycznosc Ameryki

Ameryka jako kraj wielokulturowy i wielojezyczny zdominowany zostaje przez angielsko-hiszpanska dwujezycznosc. Tablice informacyjne w miejcach niekoniecznie przesyconych obywatelami hiszpanskiego pochodzenia sa bardzo czesto w dwoch jezykach. Biorac udzial w licznych ankietach Harris Poll takze zauwazylam, ze pytanie o grupe etniczna ogranicza sie do wyboru pomiedzy ¨pochodzenia hiszpanskiego¨ i ¨pochodzenia nie hiszpanskiego¨ (Hispanic i Non-Hispanic).

Emeryci za kierownica

W Ameryce umiejetnosc chodzenia jest roznoznaczna z umiejetnoscia prowadzenia samochodu. Osoba, ktora tej czynnosci nie opanowala lub sie jej opiera jest bardziej niemobilna niz niejeden dziadek czy niejedna babcia po 80-tce.

Jazda z Babcia Zofia, lat 85, moze byc jednak przezyciem samym w sobie i chyba najlepiej tak jak w Chinach nad stylem jazdy kierowcy nie zastanawiac sie. Dzisiaj Zosia wymusila pierwszenstwo, na co jadacy po glownej samochod rozgrzmial ostrym klaksonem. Babcia jednak wzruszyla ramionami i stwierdzila, ze ludzie to dzisiaj jak wariaci jezdza. Ona ze swojej winy jeszcze w zadnym wypadku nie byla - dodala.

Zamki nie strzega tu zamczysk

Choc kazdy dom w Stanach ma zamek w drzwiach wejsciowych, nie kazdy domownik zamyka mieszkanie na szosty spust wychodzac z domu. Nie kazdy ma tez zaslony w domu, przez co wieczorowa pora mozna z zewnatrz ogladac oswietlone pomieszczenia.

Emigranci z Polski przyzwyczaili sie do tego stanu rzeczy szybko. Emigracja powojenna wrecz burzy sie na kraty w oknach na polskich osiedlach, nie umiejac zrozumiec co sie w Polsce dziele, ze takie zabezpieczenia sa konieczne, nawet i po drugie pietro. Emigracja 21-wieku wyluzowanie opuszcza dom i nie wpada w panike, gdy mocny wiatr otworzy drzwi na osciez na pare godzin.

City Club w Detroit

O City Club w Detroit mozna powiedziec wiele negatywnych i pozytywnych rzeczy. Do tych ostatnich zaliczylabym z pewnoscia roznorodnosc gosci. Od wysportowanych do super otylych, od lysych po dlugowlosych, od prawie ze nagich po ubranych w szalik i czapke, od tych w malej czarnej do tych w lateksoych kombinezonach.
Nikt nie byl wykluczony a wszyscy wyraznie mieli dwie rzeczy wspolne, swoja indywidualnosc i dobra zabawe tego wieczoru.

Magazyny

Integralna czescia zabudowy amerykanskich przedmiesc sa samoobslugowe magazyny (self-storage facilities) na potrzeby prywatne i firmowe. Gdyz piwnice i strychy pekaja w szwach. Takze garaze juz malo kiedy maja jeszcze miejsce na samochod, ktory najczesciej parkowany jest na podjezdzie przed garazem. W Ameryce nie da sie zyc tak, zeby dobytek mozna spakowac w dwie walizki, jak to mawial dziadek Kasi.

Duch przedsiebiorczosci

Duch przedsiebiorczosci w Ameryce przejawa sie w wysokiej liczbie powstajacych firm i innowacji. Te ostatnie mozna traktowac z przymruzeniem oka, dopoki nie stana sie rzecza, bez ktorej nie mozna sie obejsc. Jak na przyklad podwojne kurtyny prysznicowe czy spodniczka dla choinki.

Przed produktami ze Skymalla lini Delta dluga jednak jeszcze droga.

Oznaczenia domost

Dla wielu Amerykanow amerykanska flaga przy domu jest tak normalna jak skrzynka na listy czy numer domu na fasadzie. Szczegolnie, gdy glowa rodziny nalezy badz nalezala do sluzb mundurowych.

W Kambodzy domy znakowane sa szyldem partyjnym, w Polsce symbolami trzech kroli “K+M+B”.

Liczniki

Takze w Stanach liczniki elektrycznosci znajduja sie poza domem umozliwiajac ich odczyt bez obecnosci gospodarzy w domu. Bedac w Hiszpanii czy Nowej Zelandii myslalam, ze to jest mozliwe tylko w krajach o stosunko wysokich srednich rocznych temperaturach. Okazuje sie jednak, ze i w Michigan, w ktorym opady sniegu rokrocznie paralizuja okolice na pare tygodni, to dziala.

Dollar w Monecie

Od 2007 r. istnieja monety jednodolarowki. Amerykanski rzad chce wycofac banknoty i zastapic je monetami, ktore sa tansze ze wzgledu na ich koszty produkcji i wydluzony czas uzywalnosci.

Wymiana jeszcze pewnie dlugo potrwa, tym bardziej, ze dolarowki sa obiegowa waluta w innych krajach, jak Kambodza czy Mianma. Samych monet poza plakatami jeszcze tez nie widzialam.

Zwierciadelko

Prywatne korepondencje w pierwszych dniach w Stanach obfitowaly w duzo zdjec. Moi odbiorcy przewaznie nie mogli wyjsc ze zdumienia, jak to wszystko, co sfotografowalam, wyglada jak na hollywoodzkim filmie. Ja sama takie wrazenie odnioslam, zarowno na zywo jak i przegladajac wlasne zdjecia.

Od razu nasunela mi sie takze refleksja odnosnie Polski w kamerze. Niejednokrotnie widzac reportaze z Polski nie jeden zaprzecza, ze tak wcale w calej Polsce nie ma. I ze jak juz Polske pokazuja, to tylko zawsze te babcie z hustkami na glowach.

Wiec niestety, co w kamerze sie widzi, lustro nie pokaze a i nasza wlasna pamiec zawodzi.

Polske pamietaja jak ja opuszczali

Bedac w 2003 r. w Nowej Zelandii slyszalam, ze jest ona niczym Stany Zjednoczone w latach 60-tych. Podobne analogie mozna dostrzec w kwestii wiary i obrzadku liturgicznego Polakow w Michigan. To co dalej praktykowane jest posrod emigracji jest kopia kosciola przedsoborowego. Glowna czesc mszy wlacznie z "Ojcze Nasz" odmawiana jest po lacinie, piatkowy post jest obowiazkiem, a adwent okresem bez hucznych zabaw.

Ceny bez VAT-u

Najtrudniej jest mi sie przyzwyczaic do cen bez podatku. Wszystkie ceny w sklepach to ceny netto, a VAT obliczany jest w kasie.

Ta praktyka tlumaczona jest w nastepujacy sposob. Ceny sprzedawcow sa takie same w calej Ameryce i czesto uzywane w celach reklamowych. Wysokosc podatku VAT rozni sie jednak pomiedzy stanami, wiec ostateczna cena nabytych produktow zalezec bedzie gdzie ten produkt zakupimy.

WALL-E

Zycie postaci w filmie WALL-E to nie fantazja, tylko karykatura Stanow. Siedzacy tryb zycia forsowany jest przez umozliwianie zalatwienie wszelkich sprawunkow z samochodu (tzw. drive-thru). Bez otwierania drzwi mozna nie tylko kupic hamburgera, ale i kawe w kawiarni, lekarstwa w aptece, wrzucic listy do skrzynki pocztowej, oddac filmy do wyporzyczalni, czy nawet wybrac pieniadze w automacie.

Na sygnale

Bylo juz negatywnie o znakach drogowych i ograniczeniu predkosci w Stanach. Czas na cos pozytywnego na amerykanskich drogach. Bezsprzecznie wszyscy kierowcy wiedza tutaj jak sie zachowac, gdy sie slyszy sygnal nadjezdzajacej karetki, wozu strazackiego czy policyjnego.

Az mozna odetchnac z ulga po pobycie w Chinach, gdzie ani sanitariusze ani strazacy na sygnale nie cieszyly sie pierszenstwem przejazdu. Bo i niby dlaczego, jak zapytal kiedys Chinczyk.

Wcale to nie takie proste

Rozesmialam sie w mysli na widok znaku "Please toilet papers only in toilets" w toaletach nad Niagara. Przez ostatnie dwa lata w Azji wszelkie miejsca drylowaly mnie do dokladnie odwrotnego zachowania. Nawet pod grozba kary, zarzady miejsc oferujacych toalety prosily o niewrzucanie papieru toaletowego do toalety.

Ograniczenie predkosci

Autostrady w Kanadzie tak jak i w Stanach sa szerokie i zadbane. Niespodzianka sa zatem ograniczenia predkosci, w Kanadzie 100km/godz. a w Stanach 70mil/godz. Coz wiec po szybkim samochodzie, gdy nawet przy pustej drodze trzeba jechac "powoli". W kwestii drog najbardziej liberalni pozostaja Niemcy.

Znaki drogowe

W Stanach i Kanadzie system znakow drogowych w pierwszym rzedzie oparty jest na prozie, np. "Speed Limit 70 Trucks 60" czy "Right Lane Must Exit".

Dodatkowo, nawet gdy uzywane sa znaki-symbole, to i tak wzbogacone sa frazesami. Chyba na wypadek, gdyby ktos symboli nie znal.





Najwiekszym obledem sa jednak znaki, ktore zatracaja swoj ksztalt a przez to niekoniecznie beda obowiazywac w razie braku ich poprawnej widocznosci. Jednym przykladem jest okragly znak "Zakazu Wjazdu" na bialym kwadratowym tle.



Drugim mocowanie powyzszego znaku i znaku "Stopu" tylem do siebie na tym samym slupie i dokladnie na tej samej wysokosci, przez co znak "Stopu" zatraca osmiokatny ksztalt.

Ameryka jest duza

W Ameryce niemal wszystko jest duze. Duza cola jest tak wielka, ze opakowanie trzeba trzymac dwoma rekoma. Wiewiorki na przedmiesciach wielkie jak mlode koty, widac nie gloduja tu jak w Azji. Ba nawet papier toaletowy jest duzy, szeroki na 12 cm.

Lalki Barbie

W Nowym Yorku, nakazem stanowym, informacje o tym ile jedzenie ma kalori widnieja nawet na karcie dan. Fastfoodownie tez oczywiscie zaadoptowaly ta praktyke, choc nie chetnie.

A Lalek Barbie na horyzoncie dalej brak.

Kamizelka ratunkowa

Filmy instruktarzowe dotyczace bezpieczenstwa podczas lotu bywaja raz lepsze raz gorsze. Film lini Delta jest chyba najlepszym jaki do tej pory widzialam, przede wszystkim ze wzgledu na bardzo nieformalnie i autentycznie podane informacje.

Niestety odnosnie uzywania kamizelek ratunkowych wszystkie filmy popelniaja ten sam blad. Mianowicie umiejscawiaja aktorow w srodku samolotu, mimo iz kamizelki powinny byc tylko napompowywane nazewnatrz. Dla ludzi z pamiecia wzrokowa zakrecenie murowane.

Spoleczenstwo oparte na zaufaniu

W Niemczech wejscia do metra dalej pozostaja nieobramkowane, a gazete mozna kupic samemu pobierajac ja z wyznaczonej skrzynki i wrzucajac naleznosc do skarbonki. Po Chinach, gdzie skakanie ponad poprzeczkami, przechodzenie pod bramkami i brak zasadniczej uczciwosci sa dosc powszechne, opcja spoleczenstwa opartego na zaufaniu jest bardzo krzepiaca.

Oszczedzanie przede wszystkim

W Azji miejsca gdzie mozna kupic cos do jedzenia i picia sa na wyciagniecie reki. W Niemczech trzeba wiedziec gdzie, co i jak.

Definicja "wygody" ma tu inny wymiar. Wygodne jest przede wszystkim to co pozwala zaoszczedzic. A wszystko co sie z tym wiaze, nie moze nie byc niewygodne.

Bez niemieckiego ani rusz

Turyscie w Niemczech bez znajomosci niemieckiego trudno. Po pierwsze znaki informujace o zabytkach i muzeach sa tylko w jezyku niemieckim. Po drugie pytajac o droge po angielsku trudno skutecznie zatrzymac pieszego. Nadomiar zlego, nawet pytajac po niemiecku, nie mozna uzyskac pewnej odpowiedzi. Niestety tylko co trzeci Niemiec znal dzisiaj okolice, w ktorej go spotkalam. Zly dzien, czy wszyscy sie dopiero do Berlina sprowadzili.

Polska biurokracja

Do polskiego urzedu najlepiej isc zawsze z cala dokumentacja, gdyz nigdy nie wiadomo jaki jeszcze dokument trzeba bedzie przedlozyc. Przyklad z dzisiaj. Urzad wojewodzki nie jest w stanie przyjac podania o paszport bez potwierdzenia tozsamosci dziecka. W tym celu niestety paszport wystawiony przez konsulat nie wystarczy i to tylko z tego powodu, ze jest wystawiony przez konsulat. Dalej potrzebny jest akt urodzenia.

Gazeta dobra na wszystko

Gazeta zastosowan moze miec wiele, jako material na kapelusz tapeciarza, jako ochrona na stol przy malowaniu jajek wielkanocnych, jako papier toaletowy.

W Nowej Zelandii slyszlam kiedys taki zart. Dlaczego fish & chips (smazona ryba i frytki) pakowane sa w gazete? Dlatego, ze jak nie sa zbyt smaczne, to mozna chociaz poczytac gazete.

W Wietnamie uliczni sprzedawcy tez czasami zawina w nia chetnie kanapke. W Tajlandii gazeta to dobre opakowanie na ciete kwiaty niczym w Polsce na te doniczkowe w Dniu Zmarlych.

Tylko w chinskich metropoliach gazeta po pierwszym przejrzeniu laduje w rekach zbieraczy makulatury czekajacych na nia na wszystkich wiekszych stacjach metra.