Swinki na szczescie

Z okazji nowego roku Niemcy lubia podarowywac na swinki na szczescie. W jezyku niemieckim "miec swinie" oznacza takze "miec szczescie".

W Meksyku swinki skarbonki zbieraja napiwki z okazji nowego roku, zyczac roznoczenise szczescia i pomyslnosci.

Reklama turystyki narodowej

Slogany reklamowe zapraszajace do wizyty w danym kraja zaczely pojawiac sie na calym swiecie jak grzyby po deszczu. Obecny slogan Polski jako oazy turystycznej to "can be surprising", czyli "moze byc zaskakujaca". Hm, troche dwuznaczne.

Inne przyklady z odwiedzonych w tym roku kraju:

Burma - Mystical Myanmar
Guatemala – alma de la tierra – Soul of the Earth
Kambodza - Kingdom of Wonder
Kanada - 1. Keep exploring, 2. America's Hat
Meksyk – Tu Mexico!
Niemcy – Affordable Hospitality
Szwajcaria - 1. The Undiscovered Country, 2. Get natural
Tajlandia – Amazing Thailand
USA - zamiast sloganu federalnego slogany stanowe
Wietnam – The Hidden Charm

Reklamy krajow jako miejsc na wakacje najczesciej zamieszczane sa w magazynach lini lotniczych. Choc w zasadzie odnosi sie wrazenie, ze najwiecej reklam Tajlandii spotyka sie Tajlandii, reklam Guatemali w Guatemali, itd. Inna strategie objely wyspy Bahama umieszczajac swoja reklame na Florydzie z haslem, ktore najwyrazniej nie jest tylko adresowane do jej mieszkancow.


"Na Bahamach jest lepiej"

Ziemniaki

Pewnego razu w restauracji w Hong Kongu zamowilysmy z kolezanka grylowanego lososia. Kelner zapytal, z czym podac rybe, z ryzem, makaronem, czy warzywami. Bez namyslu poprosilysmy o warzywa. Ku naszemu zaskoczeniu na talerzach znazly sie frytki.

W Chinach, gdzie ryz jest podstawa wyzywienia, ziemniaki sa tylko warzywami. Poszatkowane na tarce do buraczkow i usmazone na duzym ogniu funkcjonuja jako "warzywko". Dla porownania marchewka zazwyczaj jest komponentem dan miesnych dan i nie istnieje "we wlasnym sosie" jak w Polsce.

Domy na piasku

W Stanach nie mozna chodzic po wydmach, ale jak najbardziej mozna budowac domy i drewniane pomosty.

Higieniczne bieguny

Tak jak w Meksyku u wejscia do kosciola w Stanach mozna wydezynfekowac rece na kasie w supermarkecie.

Tymczasem w Birmie spragnieni chetnie napija sie wody z jednego kubeczka. Nie tylko z przydroznych dzbanow gdzies na prowincji. Takze na miedzynarodowym lotnisku w dawnej stolicy.

Piñata i Schultüte

Wypelniona slodyczami piñata jest jedna z meksykanskich ozdob. Rozdarcie piñaty w czasie boze narodzenia symbolizuje przepadniecie najgorszych grzechow popelnionych w mijajacym roku. Papierowe rogi piñaty pomagaja lapac spadajace z kuli slodkosci. Wypelnione przypominaja niemieckie torebki szkolne wreczane pierwszoklasistom w pierwszym dniu szkoly.

Swieta w Chinach

Tak jak Polska zaadoptowala Walentynki, tak Chiny przyswoily sobie Swieta Bozego Narodzenia. Na ulicach wszystkich wiekrzych miast od listopada takze i w tym roku zapanowala swiateczna atmosfera. Centra handlowe, hotelowe lobby, czy wnetrza biurowcow przyozdobione zostaly w mikolaje, choinki i wykwintnie zapakowane prezenty (zapewne tylko puste kartony, ale wygladaja jak prezenty). Bozonarodzeniowe szlagiery rozbrzmiewaly z glosnikow w hypermarketach a nie jeden doczekal sie juz nawet chinskiej wersji.

I o ile Walentynki w Polsce przejely "wymiar duchowy" ich amerykanskiego odpowiednika, Boze Narodzenie w Chinach koncentruje sie na konsumpcji, jest wyznacznikiem nowobogadztwa i dowodem nowoczesnego stylu zycia. Dzien 25-ty grudnia jeszcze jednak nie zostal obwolany dniem wolnym od pracy.

W niektorych miejscach choinki stoja takze caly rok, tak jak w zachodnich domach, specyficzne noworoczne ozdoby chinskie.

Stajenki betlejemskie

Stajenka betlejemska jest w Meksyku centralna czescia wystroju bozonarodzeniowego. Ustawiana jest na dworcach, w szkolach, hotelach, centrach handlowych, itd. Powiekszenie oferty dewocjonaliow sprzyja przedswiatecznemu szalowi zakupow.

Rozne twarze kultury meksykanskiej

W kwestii niespodzianek, ktorymi zaskoczyl mnie Meksyku, przytaczam osiem roznych elementow tej kultury.
* Obsluga w restauracje zaprasza i kusi do konsumpcji wypiekow poprzez ustawianie talerzy pelnych drozdzowek, slimaczkow, i innych buleczek na stolach, po tym jak goscie skonczyli juz jesc swoje zamowienie.
* Na wielu skwerach w wiekszych miastach znajduja sie stoiska specjalizujace sie w wyrobie i sprzedazy chipsow ziemniaczanych. Ziemniaki sa obierane, szatkowane i smazone na oczach klienta!
* Meksykanie lubia jesc tako z rzodkiewkami i ogorkami. W przyczepo-barach oba warzywa czekaja na glodomorkow poszatkowane w wodzie.
* Rodzice chodzacy po miescie, nosza swoje niemowleta obwiniete w koce, zazwyczaj z zaslonieta twarza (by chronic przed spalinami lub zgielkiem ulic) i bez zadnego nosidelka lub innego wspomagania.
* Rdzenne mieszkanki Meksyku w kazdym wieku wplataja kolorowe wstazki w pare swoich dlugich warkoczy.
* Projektanci wnetrz bankowych pomagaja klientom zaoszczedzic czas poprzez umiejscowienie stolika sluzacego wypelnieniu formularzy bankowych i kolejki do okienka w tym samym miejscu. Zazwyczaj w bankach stoliki znajduja sie w jednym miejscu, a kolejka stoi w zupelnie innym. Chodnik ze wzorem w strzalki wyznacza takze tor (jednej) kolejki, ku (wielu) okienkom.
* Wszechobecna muzyka.
* Popularnosci wodooszczednych i niskocisnieniowych kranow siega w Meksyku zenitu. Trudno tu umyc rece pod bierzaca woda. Przycisk zwalniajacy wode znajduje sie w srodku kranu.

Globalny pokoj dzienny

Kawiarnie Starbucks od lat sa pokojem dziennym milionow kawoszy na swiecie. Niezaleznie gdzie sie znajduja ich wystroj jest w tym samym stylu, obsluga na tym samym poziomie, a same produkty o jednakowej jakosci. Ksiazka "The Starbucks Experience: 5 Principles for Turning Ordinary Into Extraordinary" autorstwa Joseph'a Michelli pokazuje wartosci stojace u podstaw tego przedsierbiorstwa rownoczesnie przytaczajac wiele ciekawych historii z zycia zalogi.

Moje trzy grosze odnosnie Starbucksa, po pobycie w Stanach Zjednoczonych i Meksyku.

1. Starbucks jest elastyczny i dopuszcza zmiane swoich barw, jezeli ma to sie przysluzyc ogolnej estetyce. W mysl tej zasady, w centrum handlowym Reforma 222 w Mexico City napis kawiarni zostal wykonany z bialych liter. Starbucks zamienil takze swoje fotele i drewniane krzesla na plastikowe siedzenia w kolorze bialym tak by sie komponowaly z charakterem calego centrum.



2. Pracownicy moga odrzucic slownictwo Starbucks'a na rzecz prostoty. Firma zaslynela w prawdzie z wprowadzenia szeregu nowych slow do jezyka kawiarnianego kreujac tym samym krag wtajemniczonych. Informujac jednak, ze napoj jest gotowy, obsluga w Meksyku wykrzykuje imie klienta zamiast zlozonej nazwy napoju, n.p. Frappuccino z zielonej herbaty, bez smietany, z polowa cukru. Imiona sa takze w urzyciu w niektorych kawiarniach w Hong Kongu.

3. W koncu Starbucks uczy pracownikow, czego rodzina i szkola nie zdolala. Po pierwsze myc rece po wizycie w toalecie, po drugie jak je myc, zeby zrobic to dobrze.

Kreatywny rachunek

Na calym swiecie z biegiem czasu rachunki sklepowe zaczely zawierac co raz wiecej informacji, miedzy innymi podziekowanie za zakupy, prosby o opinie, kupon loterii, itd. itp. W Meksyku powtarzajacym sie zdaniem na rachunkach w lokalach gastronomicznych jest takze “Napiwek nie jest powyzej wliczony”. Zakreslenie tego zdania dlugopisem mialo jednak do tej pory tylko jeden raz miejsce. Kelnerka dopisala takze “Dziekuje” i “Milego Dnia”. Kreatywnie. Kropka.

Bezpieczenstwo bagazy

Meksyk wyglada bardzo zaawansowanie, zeby nie powiedziec swiatowo. Upadek koleji wzmocnil przewoznikow autokarowych, ktorzy gwarantuja profesjonalizm i bezpieczenstwo.

Bagaze wkladane do bagaznika autokarow dostaja tu wzorem "najlepszych w tej klasie" numerki do latwej identifikacji wlasciciela.

W Kambodzy po przyjezdzie PKS-u rozstawialy jest plotek izulujacy przypadkowych przybyszow od pasazerow i uniemozliwiajacy w ten sposob kradzieze.

Zamkniete klotki

Niejedna buddyjska swiatynia w Chinach miesci tysiace klotek. Najczesciej klotki zawieszone sa na niekonczenie dlugich lancuchach, zawieraja imiona kochankow a ich zawieszeniu towarzyszy wyrzucenie klucza. Klotki symbolizuja wieczna milosc, ktorej nic nie stanie na przeszkodzie tak dlugo jak klotki pozostana na lancuchu. Nota bene, sam obyczaj jest jedna z najszybciej rozprzestrzeniajacych sie tradycji rodem z Dalekiego Wschodu. Klodki zawieszone na mostach mozna juz spotkac w Rosji, Lotwie, Szwecji, na Wegrzech, w Stanach Zjednoczonych, a nawet w Polsce, na moscie Tumskim we Wroclawiu.

W innych buddyjskich swiatyniach klotki symbolizuja dobre uczynki czy tez wyznanie winy. W jeszcze innych, klotki zawieszane sa plotach by w ten sposob wymazac grzechy.



Setki klotek z czarwonymi wstazkami znajduja sie takze w katedrze w stolicy Meksyku, przed figura Swietego Ramonem Nienarodzonego chroniacego przed plotkami, pomowieniami, i falszywymi swiadectwami. Zamkniecie klotki jest tu rownoznaczne z zamknieciem ust plotkarzom.

Z duchem czasow

W XX-tym wieku wszystkie ugrupowania religijne zaadaptowaly wiele nowinek technicznych. Do mikrofonow, systemow naglasniajacych i wyswietlaczy slajdow doszly w ostatnich latach elektroniczne aurory wokol oblicz i posagow Buddy i katolickich swietych.

W Ameryce pojawily sie takze przydrozne elektroniczne ekrany zapraszajace na niedzielne zgromadzenia.

W bazylice Dziewicy z Guadelupy w stolicy Meksyku, pomyslowi dobromirowi zadbali takze o nastepujace unowoczesnienia:
1. Dziewica z Guatelupe przemawiaj po hiszpansku do kazdego wiernego osobiscie "Swoimi datkami wspierasz odrestaurowanie mojej swiatyni".



2. Podczas Adwentu Maryja w ciazy zdobi nawe glowna.



3. U wejscia zamiast wody swieconej umieszczony jest dyspozytor zelu dezynfukujacego.

Metro dla kazdego

Najtansze na swiecie metro ubslugujace rownoczesnie najwieksza liczbe pasazerow dziennie jest w stolicy Meksyku. O godzinie 6 rano wyglada juz jak w godzinach szczytu w Niemczech. Metro wyroznia sie takze szczegolnie latwym oznakowaniem lini i stacji, ktorym przypisane sa symbole. Poruszanie sie po metrze jest dziecinnie latwe.

Symbole narodowe

Amerykanie znani sa z zamilowania do produktow w kolorach ich flagi narodowej. W kazdym kraju mozna znalezc flage w kontekscie gadzetow uzywanych w kontekscie rywalizacji sportowej.

W meksykanskiej miejscowosci Oaxaca flagi pojawily sie takze na tablicach rejestracyjnych, rownoczenie nie wiadomo czemu sluzac.

Drive-Thru w trzecim swiecie

Odpowiednikiem Amerykanskiego konceptu zakupow z samochodu sa drobni sprzedawcy zagladajacy do wnetrza autokarow tudziez okalajacy autokary rozpowszechnione w calej Azji. Caly sklep przychodzi do pasazera na barkach pojedynczych sprzedawcow takze w pociagach i innych srodkach transportu.



W Guatemali towarem na sprzedaz jest takze slowo biblijne i jego interpretacja przez kaznodzieje amatora.

Czyscibuty

Czyste buty naleza do ulubionych element garderoby Meksykanow. Gdy drogi dalej obfituja w piach i kurz, wypolerowane czubki butow swiadcza o Panach bardzo pozytywnie. Zawod czyscibuta pozostaje tutaj bardzo aktualny, z wysoce zaawanasowanym sprzetem.





W Chinach czyszczenie butow nie jest az tak profesjonalnym zajeciem. A i o klienta nie latwo. Najczestrzym sposobem jego pozyskania jest posmarowanie buta pieszego pasta w nadzieji, ze teraz juz nie odmowi.

W Polsce i w Niemczech czyszczenie butow odbywa sie w domowym zaciszu.

Uchwyt na kubek

Wiadomo nie od dzis, ze niektore turystyczne oazy zamienic sie moga w pieklo dla niektorych turystow. Na gorze celow turystycznych widnieje Tajlandia ze skorumpowana policja wymuszajaca odszkodania za rzekome “zniszczenie” wypozyczponego sprzetu. Na gorze gosci Amerykanie i obywatele innych krajow anglosaskich.

Meksyk stanowi podobne zagrozenie. Przeczytajcie nieniejsza historyjke. Jadac z Antigua (Guatemala) do San Cristobal de las Casas (Meksyk) wykupionym w agencji “polaczeniem dla turystow”, jedzie sie dwoma mikrobusami, jednym z Antigua do granicy, drugim od granicy do San Cristobal. Po jednej stronie jedzie kierowca z Guatemali, po drugiej Meksykanin.

Tuz po odprawie paszportowej zatrzymali nas wojskowi. Kamien nam z serca spadl, gdyz piec minut wczesniej w uchwycie na kubek jeden z pasazerow znalazl woreczek z dziwna zawartoscia, wlasciwie jednoznaczenie wygladajacy na narkotyki i postanowil go wyrzucic za okno. Znaki zapytania pojawily sie w oczach czy aby jest jeszcze cos w samochodzie co moglo by nam byc przypisane.

Pan wojskowy zaczal skrzetnie dotykac bagaze, zagladac pod siedzenia i oczywiscie do uchwytow na kubek. Mial byc placek. A nie bylo.

Agresywne techniki sprzedazy

Czy ktos zna jakies badania na temat pradopodobienstwa zakupu towaru, ktory sie mialo w rece, dotknelo, objerzalo z bliska?

Taka wlasnie technike stosuja sprzedawczy w guatemalskich PKS-ach. Poszczegolne jej kroki to
a. pitch reklamowy,
b. rozdanie sprzedawanych czekoladek czy gumy do rzucia, kazdemu pasarowi do reki, chyba, ze sie jednoznacznie wzbrania,
c. przejscie wszystkich rzedow jeszcze raz w celu zebrania niechcianych produktow lub zebraniu naleznej kwoty.

Przypatrywalam sie temu i faktycznie dzialalo, moze nawet co 8-10 osoba pokusila sie na ten spontaniczny zakup.

Sprzedaz spoza kratek

W Guatemali wiele sklepow wyglada jak banki w czasach goraczki zlota w Kalifornii. Wszystkie produkty jak i sprzedawcy znajduja sie za kratkami. Jakby tego bylo malo, przed sklepami ochroniarze z palcem na spuscie polmetrowych luf spraceruja w te i we wte.

Nie ma tu za to jak w Meksyku i w Birmie, uzbrojonych punktow kontrolnych na drogach szybkiego ruchu. Nie ma takze okaleczonych prawych uszu zaobserwowanych przeze mnie w Meksyku. Moze nie nalezaloby tego faktu wiazac z powszechnoscia broni palnej, a moze jednak tak.

Efektywna zabawa

W guatemalskim Antigua hotele zycza sobie, by goscie wrocili na nocleg przed pierwsza w nocy. Na szczescie bary zamykaja tutaj ustawowo tez o pierwszej.

W Nowej Zelandii wprawdzie podobnych ograniczen nie ma odnosnie hoteli, bary zamykane sa jednak o trzeciej nad ranem.

Wszystko to przypomina koncept tzw. efektywnego pracowania nad siecia znajomych (effective networking) w Hong Kongu, ktory organicza spotkania w tym celu do dwoch albo trzech godzin. Po co tracic czas przez caly wieczor, jak mozna w pare godzin sprzezyc sie i przedstawic sie kilkunastu osobom.

Definiowanie krola

W Guatemali nie zauwazylam stert obcietych wlosow na podlodze. Za to tabliczke "Nie akceptujemy nie grzecznych dzieci"



Mowi sie, ze klient to krol i trzeba mu sluzyc, zeby go nie stracic. Mowi sie takze, ze klienci sa wybredni. Tymczasem operatorzy firm sa chyba jeszcze bardziej, w koncu caly marketing oparty jest na zdefiniowaniu grupy docelowej.

Pomyslowy wystroj sklepu

Dobry pomysl, zwinna realizacja i juz menu dostosowane do pory roku zdobi orientalna restauracyjke w Antigua.

Zwiedzanie dla wielu zmyslow

Spacerowi w Long Grove pod Chicago towarzyl spiew kolednikow, w tajlandzkim Bang Pa-In przez glosniki slychac bylo jazz, fockstrott oraz walca. Efekty dzwiekowe dodawaly obu miejscom splendoru a samemu zwiedzanie bogatszych wrazen.

Dzisiejsze zwiedzanie ruin dawnej siedziby Mayow odbylo sie raczej w ciszy. Wrazen sluchowych dostarczyc miala puszcza. Ta jednak zaoferowala tylko spiew ptakow i to tylko gdzie nie gdzie. Duch Mayow pozostal cicho.

Krajobrazy

Pasace sie konie zdobia krajobraz w Guatemali podobnie jak bociany w Tajlandii i w Polsce. Gdyby bociany mialy paszporty, to podobno na 25% widniaj byl polski orzel. Gdyby to byla prawda, ze to bociany przynosza dzieci, to w Polsce musiaby mieszkac 25% wszystkich mieszkancow Ziemi.

Na guatemalskiej granicy

Panowie odpowiedzialny za odprawe paszportowa na granicy meksykansko-guatemalskiej naleza do najmilszych na swiecie. Do kazdego zwracaja sie po imieniu, upeniajac sie czy dobrze je wypowiedzieli, z usmiechem witaja w Guatemali i, to juz z przymruzeniem oka, jak na trzeci swiat przystalo nie wiadomo za co kasuja piec dollarow nie wystawiajac pokwitowania.

Najlepsza jest jednak troska o to, gdzie postawic stempelek wjazdowy, zeby nie blokowac nowych stron i wydluzyc urzytecznosc paszportu. Temat w zasadzie odszedl do lamusa w powiekszajacej sie Uni Europejskiej, ale inne kraje moglyby sie czegos tu nauczyc. Zaczynajac od uczulenia swoich funkcjonarjuszy na odpowiedzialne obchodzenie sie z cudzym paszportem. Nie brakuje niestety w Azji amatarow jednego stempla na stronie, w taki sposob, ze juz inny kraj tam swojego nie postawi i wizy nie wkleji.

Na pastele w Meksyku nie ma miejsca

Sciany meksykanskich domow czesto dekoruja silne soczyste kolory, pomaranczowy, bordowy, zielony, niebieski. Na grecka biel nie ma tu miejsca. Tak jak i na portugalskie biale domy, ktorych okna i drzwi obramowywane byly kolorem niebieskim lub zoltym, by odstraszyc zle duchy.

Historyczne budowle zrodlem materialow budowlanych

Na polwyspie Yukatan, podobienstwo materialu, z ktorego zostaly wykonane prywatne ploty i historyczne zabudowy Majow rzuca sie w oczy. Czyzby mieszkancy roznosili dziedzictwo Majow zanim zostaly odkryte przez Unesco, tak jak mialo to miejsce na Wielkim Murze w Chinach.

Promowanie lokacji filmowych

Kazdy chwyt promocyjny jest dobry jezeli rezultuje w wyzszej sprzedazy i jest integralna czescia rzeczywistosci konsumenta a nie wtarga w nia z brudnymi butami (por. Media Arts).

Jednym z takich chwytow jest promowanie swoich lokali jako lokacji filmowych. Przyklad z Meksyku to bar w Cancun - lokacja filmu "Coctail" z Tomem Cruisem w roli glownej, ktora na ekranie udawalo w prawdzie bar z Jamajki.



W Nowej Zelandii posunieto sie o krok dalej, wydajac przewodnik po wszystkich lokacjach "Wladcy Pierscieni".

Na koniec jeszcze przyklad z Azji Poludnio-Wschodniej. Zespol Swiatyn Angkor Wat w Kambodzy wprawdzie nie sprzedaje sie ze wzgledu na goszczenie ekipy filmu "Lara Croft: Tomb Raider", ale niemal kazdy obcokrajowiec w Siem Reap chce byc pewien, ze odwiedzil wlasciwa swiatynie.

U fryzjera

W Meksyku tak jak w Chinach fryzjerzy nie zbyt garnia sie do sprzatania scietych wlosow az do momentu zamkniecia lokalu. Im wiecej wlosow na podlodze, tym wieksza iloscia klientow w ciagu danego dnia fryzjer moze sie poszczycic.

A skoro juz jestesmy przy fryzjerach, nalezy wspomniec zmieniajacy sie zakres obowiazkow fryzjerow w niektorych salonach w Polsce. Tradycyjnie salony fryzjerskie obslugiwaly klienta wedlug zasad taylorizmu. Najmlodsza stazem osoba, zazwyczaj byla odpowiedzialna za mycie i rozczesywanie, osoby z wiekszym dorobkiem ograniczaly sie do innych uslug fryzjerskich jak i modelowania, podczas gdy najbardziej doswiadczona wladala nozyczkami.

Wedlug alternatywnej koncepcji fryzjer w salonie fryzjerskim dziala jakby byl jednoosobowa firma. Po prostu wykonuje wszystkie kroki sam, od mycia glowy, po modelowanie.

Zalety i wady obu konceptow sa jasne.

Figury Matki Boskiej

O. Rydzyk chyba podpatrzyl kult Maryji w Meksyku. Nie ma tu chyba domostwa, a nawet malego hotelu czy stacji autobusowej bez posagu chrzescijanskiej Bogini. W kosciolach podobienstwa Maryji sa przyozdobione kwiatami, swiecami i kokardami bardziej niz figury i obrazy jej syna.

Nie siedz tu za wiele

W przeciwienstwie do Chin przedsiebiorcy na zachodzie nie lubia przesiadywania gosci w swoich lokalach bez zamawiania. W Niemczech obsluga zazwyczaj napiera na dodatkowe zamowienie dajac do zrozumienia, ze np. czas na wypicie zamowionej kawy juz minal. W Stanach czy w Kanadzie mozna znalezc tablice informujace o zakazie przesiadywania.



Podobne tablice mozna nawet znalesc przed budynkami szkol.

Kandydat na senatora

Pan Hoffman wykorzystal parade z okazji Swieta Dziekczynienia do rozdania swoich ulotek wyborczych i uscisniecia reki z elektoratem. Senator-elekt nie przywidzial jednak tematu potencjalnych rozmow. Na pytanie czy woli bardziej koty czy psy, Hoffman odpowiedzial, ze oba lubi po rowno i dodal “Nie mozna faworyzowac jednego dziecka ponad drugie, trzeba kazde kochac jednakowo”. Wyszlo wiec na to, ze Hoffman stawia dwa psy i dwa koty na rowni ze swoim dwuletnim synem. Lecz to syn towarzyszyl mu w obchodzie, a czworonogi zostaly w domu. Brak inteligencji, poprawnosc polityczna czy zwykla obawa, ze jego zamilowania do zwierzat moze wplynac negatywnie na ilosc glosow.

Czarny piatek

Robienie zakupow to narodowy sport Amerykanow. Dla niektorych to takze nalog i probuja z nim walczyc. Rewerent Bill zalozyl w tym celu ugrupowanie “Church of Life after Shopping”.

Niemniej jednak dzisiaj tzw. czarny piatek (Black Friday) i kto ma jeszcze sily po wczorajszym indyku spieszy na wyprzedaz.

Indyk

Jednym z przywilejow zycia na pograniczu dwoch kultur jest swietowanie roznorakich swiat w calej ich autentycznosci. Do takich swiat nalezy amerykanskie Swieto Dziekczynienia, ktore dla wszystkich Amerykanow, tych ktorych pradziadki przybyly do Ameryki i tych, ktorych zagle same tu przywiodly, ma ten sam wymiar, rok zycia (na emigracji) byl udany i jest co swietowac.

Dwujezycznosc Ameryki

Ameryka jako kraj wielokulturowy i wielojezyczny zdominowany zostaje przez angielsko-hiszpanska dwujezycznosc. Tablice informacyjne w miejcach niekoniecznie przesyconych obywatelami hiszpanskiego pochodzenia sa bardzo czesto w dwoch jezykach. Biorac udzial w licznych ankietach Harris Poll takze zauwazylam, ze pytanie o grupe etniczna ogranicza sie do wyboru pomiedzy ¨pochodzenia hiszpanskiego¨ i ¨pochodzenia nie hiszpanskiego¨ (Hispanic i Non-Hispanic).

Emeryci za kierownica

W Ameryce umiejetnosc chodzenia jest roznoznaczna z umiejetnoscia prowadzenia samochodu. Osoba, ktora tej czynnosci nie opanowala lub sie jej opiera jest bardziej niemobilna niz niejeden dziadek czy niejedna babcia po 80-tce.

Jazda z Babcia Zofia, lat 85, moze byc jednak przezyciem samym w sobie i chyba najlepiej tak jak w Chinach nad stylem jazdy kierowcy nie zastanawiac sie. Dzisiaj Zosia wymusila pierwszenstwo, na co jadacy po glownej samochod rozgrzmial ostrym klaksonem. Babcia jednak wzruszyla ramionami i stwierdzila, ze ludzie to dzisiaj jak wariaci jezdza. Ona ze swojej winy jeszcze w zadnym wypadku nie byla - dodala.

Zamki nie strzega tu zamczysk

Choc kazdy dom w Stanach ma zamek w drzwiach wejsciowych, nie kazdy domownik zamyka mieszkanie na szosty spust wychodzac z domu. Nie kazdy ma tez zaslony w domu, przez co wieczorowa pora mozna z zewnatrz ogladac oswietlone pomieszczenia.

Emigranci z Polski przyzwyczaili sie do tego stanu rzeczy szybko. Emigracja powojenna wrecz burzy sie na kraty w oknach na polskich osiedlach, nie umiejac zrozumiec co sie w Polsce dziele, ze takie zabezpieczenia sa konieczne, nawet i po drugie pietro. Emigracja 21-wieku wyluzowanie opuszcza dom i nie wpada w panike, gdy mocny wiatr otworzy drzwi na osciez na pare godzin.

City Club w Detroit

O City Club w Detroit mozna powiedziec wiele negatywnych i pozytywnych rzeczy. Do tych ostatnich zaliczylabym z pewnoscia roznorodnosc gosci. Od wysportowanych do super otylych, od lysych po dlugowlosych, od prawie ze nagich po ubranych w szalik i czapke, od tych w malej czarnej do tych w lateksoych kombinezonach.
Nikt nie byl wykluczony a wszyscy wyraznie mieli dwie rzeczy wspolne, swoja indywidualnosc i dobra zabawe tego wieczoru.

Magazyny

Integralna czescia zabudowy amerykanskich przedmiesc sa samoobslugowe magazyny (self-storage facilities) na potrzeby prywatne i firmowe. Gdyz piwnice i strychy pekaja w szwach. Takze garaze juz malo kiedy maja jeszcze miejsce na samochod, ktory najczesciej parkowany jest na podjezdzie przed garazem. W Ameryce nie da sie zyc tak, zeby dobytek mozna spakowac w dwie walizki, jak to mawial dziadek Kasi.

Duch przedsiebiorczosci

Duch przedsiebiorczosci w Ameryce przejawa sie w wysokiej liczbie powstajacych firm i innowacji. Te ostatnie mozna traktowac z przymruzeniem oka, dopoki nie stana sie rzecza, bez ktorej nie mozna sie obejsc. Jak na przyklad podwojne kurtyny prysznicowe czy spodniczka dla choinki.

Przed produktami ze Skymalla lini Delta dluga jednak jeszcze droga.

Oznaczenia domost

Dla wielu Amerykanow amerykanska flaga przy domu jest tak normalna jak skrzynka na listy czy numer domu na fasadzie. Szczegolnie, gdy glowa rodziny nalezy badz nalezala do sluzb mundurowych.

W Kambodzy domy znakowane sa szyldem partyjnym, w Polsce symbolami trzech kroli “K+M+B”.

Liczniki

Takze w Stanach liczniki elektrycznosci znajduja sie poza domem umozliwiajac ich odczyt bez obecnosci gospodarzy w domu. Bedac w Hiszpanii czy Nowej Zelandii myslalam, ze to jest mozliwe tylko w krajach o stosunko wysokich srednich rocznych temperaturach. Okazuje sie jednak, ze i w Michigan, w ktorym opady sniegu rokrocznie paralizuja okolice na pare tygodni, to dziala.

Dollar w Monecie

Od 2007 r. istnieja monety jednodolarowki. Amerykanski rzad chce wycofac banknoty i zastapic je monetami, ktore sa tansze ze wzgledu na ich koszty produkcji i wydluzony czas uzywalnosci.

Wymiana jeszcze pewnie dlugo potrwa, tym bardziej, ze dolarowki sa obiegowa waluta w innych krajach, jak Kambodza czy Mianma. Samych monet poza plakatami jeszcze tez nie widzialam.

Zwierciadelko

Prywatne korepondencje w pierwszych dniach w Stanach obfitowaly w duzo zdjec. Moi odbiorcy przewaznie nie mogli wyjsc ze zdumienia, jak to wszystko, co sfotografowalam, wyglada jak na hollywoodzkim filmie. Ja sama takie wrazenie odnioslam, zarowno na zywo jak i przegladajac wlasne zdjecia.

Od razu nasunela mi sie takze refleksja odnosnie Polski w kamerze. Niejednokrotnie widzac reportaze z Polski nie jeden zaprzecza, ze tak wcale w calej Polsce nie ma. I ze jak juz Polske pokazuja, to tylko zawsze te babcie z hustkami na glowach.

Wiec niestety, co w kamerze sie widzi, lustro nie pokaze a i nasza wlasna pamiec zawodzi.

Polske pamietaja jak ja opuszczali

Bedac w 2003 r. w Nowej Zelandii slyszalam, ze jest ona niczym Stany Zjednoczone w latach 60-tych. Podobne analogie mozna dostrzec w kwestii wiary i obrzadku liturgicznego Polakow w Michigan. To co dalej praktykowane jest posrod emigracji jest kopia kosciola przedsoborowego. Glowna czesc mszy wlacznie z "Ojcze Nasz" odmawiana jest po lacinie, piatkowy post jest obowiazkiem, a adwent okresem bez hucznych zabaw.

Ceny bez VAT-u

Najtrudniej jest mi sie przyzwyczaic do cen bez podatku. Wszystkie ceny w sklepach to ceny netto, a VAT obliczany jest w kasie.

Ta praktyka tlumaczona jest w nastepujacy sposob. Ceny sprzedawcow sa takie same w calej Ameryce i czesto uzywane w celach reklamowych. Wysokosc podatku VAT rozni sie jednak pomiedzy stanami, wiec ostateczna cena nabytych produktow zalezec bedzie gdzie ten produkt zakupimy.

WALL-E

Zycie postaci w filmie WALL-E to nie fantazja, tylko karykatura Stanow. Siedzacy tryb zycia forsowany jest przez umozliwianie zalatwienie wszelkich sprawunkow z samochodu (tzw. drive-thru). Bez otwierania drzwi mozna nie tylko kupic hamburgera, ale i kawe w kawiarni, lekarstwa w aptece, wrzucic listy do skrzynki pocztowej, oddac filmy do wyporzyczalni, czy nawet wybrac pieniadze w automacie.

Na sygnale

Bylo juz negatywnie o znakach drogowych i ograniczeniu predkosci w Stanach. Czas na cos pozytywnego na amerykanskich drogach. Bezsprzecznie wszyscy kierowcy wiedza tutaj jak sie zachowac, gdy sie slyszy sygnal nadjezdzajacej karetki, wozu strazackiego czy policyjnego.

Az mozna odetchnac z ulga po pobycie w Chinach, gdzie ani sanitariusze ani strazacy na sygnale nie cieszyly sie pierszenstwem przejazdu. Bo i niby dlaczego, jak zapytal kiedys Chinczyk.

Wcale to nie takie proste

Rozesmialam sie w mysli na widok znaku "Please toilet papers only in toilets" w toaletach nad Niagara. Przez ostatnie dwa lata w Azji wszelkie miejsca drylowaly mnie do dokladnie odwrotnego zachowania. Nawet pod grozba kary, zarzady miejsc oferujacych toalety prosily o niewrzucanie papieru toaletowego do toalety.

Ograniczenie predkosci

Autostrady w Kanadzie tak jak i w Stanach sa szerokie i zadbane. Niespodzianka sa zatem ograniczenia predkosci, w Kanadzie 100km/godz. a w Stanach 70mil/godz. Coz wiec po szybkim samochodzie, gdy nawet przy pustej drodze trzeba jechac "powoli". W kwestii drog najbardziej liberalni pozostaja Niemcy.

Znaki drogowe

W Stanach i Kanadzie system znakow drogowych w pierwszym rzedzie oparty jest na prozie, np. "Speed Limit 70 Trucks 60" czy "Right Lane Must Exit".

Dodatkowo, nawet gdy uzywane sa znaki-symbole, to i tak wzbogacone sa frazesami. Chyba na wypadek, gdyby ktos symboli nie znal.





Najwiekszym obledem sa jednak znaki, ktore zatracaja swoj ksztalt a przez to niekoniecznie beda obowiazywac w razie braku ich poprawnej widocznosci. Jednym przykladem jest okragly znak "Zakazu Wjazdu" na bialym kwadratowym tle.



Drugim mocowanie powyzszego znaku i znaku "Stopu" tylem do siebie na tym samym slupie i dokladnie na tej samej wysokosci, przez co znak "Stopu" zatraca osmiokatny ksztalt.